Rederijkerscultuur erkend als immaterieel erfgoed

Begin juli 2017 voegde Minister van Cultuur Sven Gatz de rederijkerscultuur toe aan de Inventaris Vlaanderen voor Immaterieel Cultureel Erfgoed. Hiermee erkent hij het draagvlak voor de traditie én de manier waarop die wordt doorgegeven. Het Firmament (nu: CEMPER) en LECA (nu: Histories) begeleidden de rederijkers bij het opstellen van een erfgoedzorgplan, de basis voor de aanvraag voor de Inventaris Vlaanderen.

De rederijkerscultuur

Vandaag zijn er in Vlaanderen en Nederland 67 actieve rederijkerskamers. Een groot deel daarvan is verenigd via het Verbond van de Kamers van Rhetorica vzw, dat ook een trekkersrol opnam bij het opstellen van een erfgoedzorgplan, de basis voor de aanvraag voor de Inventaris Vlaanderen. Via gerichte maatregelen wil het Verbond van de Kamers van Rhetorica de rederijkerscultuur niet alleen zo veel mogelijk onder de aandacht brengen; zij hoopt op die manier ook jongeren warm te maken en de banden aan te halen met Noord-Frankrijk, waar de wortels van de traditie liggen. De activiteiten van de nog bestaande Kamers zijn heel divers. Wat hen bindt, is taal in de brede zin van het woord. In Vlaanderen beoefenen rederijkers taal vooral via amateurtheater en in mindere mate via zang en dichtkunst. De Kamers organiseren ook wedstrijden en feestelijkheden. Ze worden geregeld gevraagd om deel te nemen aan historische stoeten of processies of om religieuze altaren van patroonheiligen in stand te houden. Een enkele Kamer houdt zich bezig met louter academisch onderzoek of het behoud en beheer van een middeleeuwse reus. Om hun werking uit te dragen naar het grote publiek organiseren de rederijkerskamers onder meer tentoonstellingen en geven ze uiteenlopende publicaties (tijdschriften, wetenschappelijk onderzoek, jubileumboeken…) uit. De rederijkerskamers maken ook werk van het beheer van hun roerend erfgoed en de archivering van hun documentair erfgoed.

Meer info over de rederijkerscultuur en de manier waarop de toekomst verzekerd wordt vind je op www​.immaterieelerfgoed​.be.

Opname op de Inventaris Vlaanderen voor Immaterieel Cultureel Erfgoed

Twee keer per jaar kunnen elementen van immaterieel cultureel erfgoed worden opgenomen op de Inventaris Vlaanderen voor Immaterieel Cultureel Erfgoed. Minister Sven Gatz: ​“Die inventaris is de lijst van wat we beschouwen als culturele tradities die we in leven willen houden. Een opname op die lijst draagt bij tot de zichtbaarheid van de traditie en stimuleert publiek en betrokkenen om er bewust mee om te gaan. De lijst telt nu 50 elementen.”

Met het indienen van een aanvraag voor de Inventaris Vlaanderen engageert de rederijkersgemeenschap zich voor een blijvende erfgoedzorg. Bij de opmaak van dit erfgoedzorgplan, de basis voor de aanvraag, werd ze begeleid door LECA (nu: Histories) en Het Firmament (nu: CEMPER). Op vraag van het Verbond van de Kamers van Rhetorica vzw werd in oktober 2015 een erfgoedzorgtraject opgestart. In de eerste fase werd gefocust op het in kaart brengen van de rituelen die rederijkerskamers in stand houden. Met het oog daarop organiseerde LECA een bevraging onder de leden van het Verbond van de Kamers van Rhetorica en bundelde het de resultaten daarvan. LECA en Het Firmament ondersteunden het Verbond van de Kamers van Rhetorica vervolgens bij op het opsporen van reeds genomen acties en het ontwikkelen van toekomstplannen. Gedurende het hele proces werd ook voortdurend teruggekoppeld naar zowel leden als niet-leden, zodat een stevig draagvlak voor het erfgoedzorgplan verzekerd kon worden.

Naast de rederijkerscultuur voegde minister Sven Gatz ook volgende elementen toe aan de Inventaris Vlaanderen voor Immaterieel Cultureel Erfgoed: woonwagencultuur, klompencultuur, Godelieveprocessie en Pikkeling.

Foto: Banier van de Koninklijke Toneelvereniging De Noordstar die onder de titel van Rederijkerskamer De Lelieblomme toneelvoorstellingen , prijskampen, letterkundige oefeningen en voordrachten organiseert. Deze banier en andere collectiestukken worden bewaard in het Archief en Museum voor het Vlaams leven te Brussel (AMVB).