ICTM België gelanceerd: netwerk voor etnomusicologen

Eind september werd ICTM Belgium gelanceerd in het Africa Museum in Tervuren, met CEMPER-collega Anaïs Verhulst als bestuurslid. Met deze nationale tak van de International Council for Traditional Music zet België mee in op de studie, documentatie, borging en verspreiding van muziek en dans van alle landen. De eerste activiteit is een lezingenreeks in samenwerking met het Laboratoire de Musicologie aan de Université Libre de Bruxelles.

International Council for Traditional Music

De International Council for Traditional Music (ICTM) is een vereniging met als missie de studie, documentatie, borging en verspreiding van muziek en dans van alle landen te promoten. De congressen, symposia en studiegroepen zijn de ontmoetingsplaats voor etnomusicologen, etnochoreologen en onderzoekers uit aanverwante disciplines van over heel de wereld. ICTM wordt wereldwijd vertegenwoordigd door nationale comités en/​of vertegenwoordigers. 

België had tot voor kort enkel een nationale vertegenwoordiger. Daar kwam het voorbije jaar verandering in. Anne Caufriez, die België jarenlang vertegenwoordigde bij ICTM, gaf de fakkel door aan Hélène Sechehaye. Tijdens het voorbije wereldcongres van ICTM in Bangkok in 2019, ontmoetten drie andere Belgische etnomusicologen elkaar. Samen zetten zij alles in gang om een nationaal comité te vormen. 

ICTM Belgium werd in juni 2020 opgericht als tweetalige vzw/​asbl met als bestuurders:

• Hélène Sechehaye, voorzitter (Université Libre de Bruxelles & Conservatoire Royal de Bruxelles) 
• Rémy Jadinon, penningmeester (Koninklijk Museum voor Midden-Afrika)
• Marie-Pierre Lissoir, communicatieverantwoordelijke (Traditional Arts & Ethnology Centre, Laos)
• Anaïs Verhulst, secretaris (CEMPER)

ICTM Belgium zet de missie van de moederorganisatie voort in België en wil een netwerk worden voor alle onderzoekers en academici van of gebaseerd in België die interesse hebben in alle muziek- en danstradities.

Lancering ICTM Belgium

ICTM Belgium werd formeel gelanceerd op 30 september 2020 in het Africa Museum in Tervuren. Naast de vier bestuurders, verwelkomden we elf deelnemers. De bijeenkomst kon fysiek doorgaan in de ruimte vergaderlokalen van het museum, maar was ook online te volgen. ICTM Belgium stelde haar programma van dit jaar voor (zie onder) en peilde naar de interesses van de deelnemers voor toekomstige activiteiten. Zo wil ICTM Belgium werken aan een bibliografie voor beginnende etnomusicologen; het in kaart brengen van onderzoekers, collecties en instellingen; een publicatie rond 200 jaar traditionele muziek in België; thematische studiegroepen; en de organisatie van conferenties, seminaries en lezingenreeksen.

Deze eerste bijeenkomst was in eerste plaats een kennismaking van gelijkgezinden. Etnomusicologie is in België nog geen gevestigde discipline. Sommige universiteiten bieden een inleidend vak aan binnen de opleiding musicologie (Université Libre de Bruxelles en Universiteit Gent). Anderen hinten ernaar met vakken als ​‘popmuziek’ en ​‘muziekcultuur en repertoire’ (Katholieke Universiteit Leuven). Volwaardige opleidingen of minors in de etnomusicologie zijn er echter nog niet. Alle aanwezigen vonden hun weg naar de discipline via opleidingen musicologie en/​of antropologie, in het buitenland, of kwamen er in de loop van hun carrière op terecht. 

Vandaag zijn zij werkzaam aan Belgische conservatoria of universiteiten, in de muziekcollecties van musea als het MIM of het Africa Museum, en bij CEMPER. Ze kwamen naar de lancering om elkaar te leren kennen en van elkaar te leren. Omwille van de geringe verankering van etnomusicologie aan Belgische universiteiten, was er voordien weinig contact tussen etnomusicologen. ICTM Belgium voor hen een ontmoetingsplaats bieden

Lezingenreeks aan Laboratoire de Musicologie — Université Libre de Bruxelles

De eerstvolgende geplande activiteit van ICTM Belgium is een lezingenreeks in samenwerking met het Laboratoire de Musicologie aan de Université Libre de Bruxelles. Tijdens het academiejaar 2020 – 2021 wordt er maandelijks een lezingen georganiseerd waarin verschillende etnomusicologische thema’s aan bod komen, waaronder dekolonisatie, immaterieel cultureel erfgoed, musea, Afrikaanse musicologie, en muziek en diaspora. U bent van harte welkom op deze lezingen:

• 21 oktober 2020: Decolonize ethnomusicology? Stéphanie Weisser (ULB) & Tom Beardslee (onafhankelijk onderzoeker)
• 18 november 2020: Intangible Cultural Heritage & Applied Ethnomusicology, Anaïs Verhulst (CEMPER) & Marc Jacobs (Universiteit Antwerpen)
• 10 februari 2021: Museums and ethnomusicology: displaying objects, displaying culture, Marie-Pierre Lissoir (Traditional Arts and Ethnology Centre Laos) & Claire Chartrenne (Muziekinstrumentenmuseum, Brussel)
• 10 maart 2021: African Musicology, Rémy Jadinon (Afrikamuseum) & Suzanne Fürniss (CNRS — Musée de l’Homme, Frankrijk) in samenwerking met het Afrikamuseum
• 5 mei 2021: (Spi)ritual and musical mobilities in the diaspora, Hélène Sechegaye (ULV), Maïté Maskens (ULB) & Emir Mahieddin (CéSor/CNRS-EHESS, École des hautes études en sciences sociales, Frankrijk), in samenwerking met Atelier d’hybridations anthropologiques (ULB)

Alle lezingen vinden plaats op woensdagen van 16:00 tot 19:00 aan de ULB: Maison des Arts, 56, avenue Jeanne, 1050 Ixelles. Omwille van de COVID-19 maatregelen, zullen de lezingen ook gelivestreamd worden. Alle informatie over de lezingen vindt u op de open Facebookgroep van ICTM Belgium.

ICTM Belgium en CEMPER

Immaterieel cultureel erfgoed, vooral in het domein van muziek en podiumkunsten, en etnomusicologie, als de studie van muziek in haar culturele context, zijn nauw verbonden. De moederorganisatie van ICTM is een ngo met formele consultatieve relaties met UNESCO. Zij volgen de ontwikkelingen van UNESCO, en in het bijzonder de 2003 Conventie voor het Borgen van Immaterieel Cultureel Erfgoed, op de voet. Haar leden doen onderzoek naar muziek- en podiumtradities uit heel de wereld en zijn dus (vaak impliciet) bezig met immaterieel erfgoed. Zij zetten zich steeds vaker in als belangenbehartiger van de gemeenschap die zij bestuderen, een vorm van borgen dus. Anaïs Verhulst, etnomusicologe en stafmedewerker immaterieel erfgoed bij CEMPER, was vanaf het begin betrokken bij de oprichting van ICTM Belgium en zetelt nu als secretaris in het bestuur. 

Meer weten?

Wil u graag meer weten over ICTM Belgium? Dat kan! 

• Op Facebookgroep ICTM Belgium, voor actuele informatie over de activiteiten van ICTM Belgium en om in contact te komen met het netwerk.
• Via de mailinglist, voor driemaandelijkse updates over ICTM Belgium: inschrijven kan via ictm.​belgium@​gmail.​com. Indien u vragen of suggesties heeft, kan u ook op dit emailadres terecht.

Voor vragen rond immaterieel muzikaal erfgoed, kan u steeds terecht bij CEMPER (contact@​cemper.​be).