Expo ‘Een archiefbron van dans’ door studenten Kunstwetenschappen

In het kader van de lessenreeks Cultuurhistorische Aspecten van Danstheater kregen studenten Kunstwetenschappen aan de Universiteit Gent de opdracht een project uit te werken rond dansnotatie en de overdracht van dansrepertoire naar volgende generaties. Het resultaat hiervan kan je bezichtigen tijdens de tentoonstelling ​‘Een archiefbron van dans’, die loopt van 11 tot 19 december in Gent. De expo bevat o.m. filmbeelden en archiefreproducties uit privé-collecties die nog niet eerder werden getoond. 

Theorie en praktijk 

In verschillende groepjes voerden de studenten twee maanden onderzoek naar de kijk op dansnotatie van een persoon of een stroming. Zo werd er gewerkt over hofballet en baroknotatie, en over recentere creatieprocessen van Marc Vanrunxt, Anne-Teresa De Keersmaeker en Alain Platel. Uit de tussenliggende periode schoven de docenten enkele pioniers van de moderne dans (uit Vlaanderen o.a. Lea Daan en Elsa Darciel) en het ballet (Lydia Chagoll en Jeanne Brabants) naar voren. De studenten schreven hun inzichten neer in de vorm van muurtekst of brochure voor een zone in de tentoonstelling. 

De bedoeling van het project was enerzijds om de studenten te laten reflecteren over de verhouding van de statische (archief)bron tot het dynamische en vluchtige karakter van het creatieproces en de dansvoorstelling. Anderzijds verkenden de studenten de cultuurhistorische context op metaniveau (geografisch, architecturaal, politiek). Hierbij moesten ze verder gaan dan wat ze in hun cursus konden vinden. Zo leerden ze niet alleen bij over dansgeschiedenis, maar moesten ze ook hun onderzoeksvaardigheden verder ontwikkelen: ze moesten op zoek naar archiefstukken en bronnen, samenwerken, bruiklenen opstellen en rechten klaren. Zo leerden ze op een heel concrete manier wat het kan inhouden om een tentoonstelling op te zetten. 

Een moeizame zoektocht naar dansarchieven 

Dit project verliep niet zonder slag of stoot… De grootste moeilijkheid was de zoektocht naar archiefstukken. Kunstenarchieven worden namelijk versnipperd bewaard. Je vindt ze bij individuele kunstenaars, kunstenorganisaties, privé-bezitters of professionele erfgoedinstellingen. Zelfs het erfgoed van één kunstenaar of kunstenorganisatie wordt niet noodzakelijk samen bewaard en toegankelijk gemaakt. Tot op vandaag bestaat er geen overzicht van wat je waar kan vinden. Redelijk snel kwamen de studenten daarom terecht bij CEMPER. CEMPER stimuleert namelijk onderzoek naar podiumkunsten(erfgoed) en tracht individuele onderzoekers, in afwachting van een handige gidswebsite, zo veel mogelijk te helpen bij het vinden van interessante bronnen, archieven en lectuur. CEMPER-collega Staf Vos bezorgde studenten tips en audiovisueel materiaal, en nam hen ook mee naar het vooralsnog beperkt toegankelijke archief van Jeanne Brabants, waaruit voor de eerste maal dansnotatie werd ontsloten. 

Beweeglijke presentatie

De studenten besteedden veel aandacht aan een originele presentatie. Sommigen evoceren de werkplek van de choreografe, anderen laten de documenten dansen of verwijzen metaforisch naar de moeilijk te bedwingen stroom aan documenten en veronderstellingen bij een eerste archiefzoektocht. Een aanplakzuil wijst op de overeenkomsten — of verschillen? — tussen huidige pleidooien voor overheidssteun voor cultuur (#stateofthearts #thisisourculture) en historisch activisme voor de dans. De presentaties willen verbanden of mechanismen inzichtelijk maken of vragen de bezoeker zelf ten dans. Zo werden danspatronen op de vloer aangebracht, of kan men de instructies van een veelkantige dobbelsteen volgen. In een herinterpretatie van de ​‘icosaëder’ duiden gekleurde bollen de combinaties van richtingen in de ruimte aan. Rudolf von Laban meets Twister: daarvoor moet je aan de UGent zijn. 

Praktisch

• Van 11 tot 19 december 2019 
• Vandenhove (Centrum voor architectuur en kunst van UGent) — Rozier 1, 9000 Gent 
• Doorlopend te bezoeken op 12, 13, 18 en 19 december tussen 14 en 18 uur 
• Organisatie door studenten Kunstwetenschappen binnen het vak Cultuurhistorische aspecten van het danstheater, onder leiding van Prof. dr. Christel Stalpaert en dr. Annelies Van Assche.

Bron afbeelding: Jeanne Brabants, privé-archief Zwijndrecht