Home Thema's Leestips over danserfgoed & dansgeschiedenis uit …

Leestips over danserfgoed & dansgeschiedenis uit België

Hier vind je een oriënterende selectie van literatuur over danserfgoed en dansgeschiedenis uit België.

Archief van Opera Ballet Vlaanderen © CEMPER

De links in dit overzicht leiden naar onze bibliografische dataverzameling in Zotero. Een dubbelklik op de gewenste titel in Zotero leidt je naar de website van de publicatie.

De bundel Dans in Vlaanderen bood in 1996 een oriënterend overzicht van de geschiedenis van de kunstdans in Vlaanderen vanaf het begin van de twintigste eeuw tot de jaren negentig. Het boek liet vele lacunes achter. Staf Vos spitte nadien de eerste decennia grondiger uit in zijn proefschrift dat leidde tot het boek Dans in België, 1890 – 1940. Zijn artikel Verleiding of verheffing? Betekenisgeving aan dansende lichamen tot 1940 schetst de grote lijnen van de artistieke prestigewinst die dans in die periode genoot.

Over danspraktijken in onze streken tijdens het ancien régime en in de 19de eeuw gebeurde nog bijzonder weinig onderzoek. Jean-Philippe Van Aelbrouck biedt het meest systematische vertrekpunt in zijn Dictionnaire des danseurs à Bruxelles de 1600 à 1830, met een haast monografische inleiding van veertig pagina’s. Het online beschikbare themanummer Dans en vermaak van Tijd-Schrift bundelde bijdragen over sociale danscultuur, variété en rondtrekkende entertainers. Cor Vanistendael publiceerde over diverse aspecten van de sociale danscultuur in de 19de en 20ste eeuw, maar verschoof recent zijn focus naar de periode rond 1800. Het werk van Goran Proot over het jezuïetentoneel — waarin ballet een belangrijk aandeel had – vormt een indirect aanknopingspunt. Evelien Jonckheere verwees in haar studies over het variété slechts sporadisch naar dans.

De geschiedenis van het Koninklijk Ballet van Vlaanderen (nu Opera Ballet Vlaanderen) kan je nalezen in de publicatie 50 jaar Ballet Vlaanderen. Van Jeanne Brabants tot Sidi Larbi Cherkaoui. Rina Barbier schreef jarenlang onder meer over Jeanne Brabants, over de geschiedenis van de Koninklijke Balletschool en over diverse persoonlijkheden in het Nationaal Biografisch Woordenboek. Haar Van operaballet naar Ballet van Vlaanderen behandelt naast de gezelschappen in de titel ook andere vergeten protagonisten en initiatieven. Brabants zelf schreef eveneens een vlot overzicht met de balletgeschiedenis van niet alleen Antwerpen, Gent en Brussel, maar ook die van Luik, Charleroi en Mons.

Eric de Kuyper schreef als criticus vooral tijdens de jaren zestig en zeventig veelvuldig over dans. Hij publiceerde enkele recentere bijdragen voor Etcetera in de bundel Applaus, onder meer over de betekenis van Maurice Béjart en Dans op Expo 58. Dit laatste artikel verscheen naar aanleiding van de online anthologie en analyse over dans op Expo 58 van SARMA.

In Volkskunde behandelde Ludo Stynen de ruimere geschiedenis van de Vlaamse volksdansbeweging naar aanleiding van zijn onderzoek naar het Werelddansfestival van Schoten en zijn protagonisten. Cor Vanistendael diepte op zijn voormalige blog episodes op uit de geschiedenis van Boombal en de bredere folkrevival. Een populariserend overzichtswerk van Wim Bosmans bevat een toegankelijk hoofdstuk over traditionele dansen in Vlaanderen. Dans- en muzieknotaties vind je terug in werk van onder meer Hubert Boone en Renaat Van Craenenbroeck en publicaties en collecties van het Instituut Vlaamse Volkskunst. Het diverse veld en de dito praktijken van dansverenigingen, dansscholen en gezelschappen die historische dans reconstrueren kreeg in België nog vrijwel geen aandacht van academische onderzoekers.

Wel werden regelmatig overzichten of landschapstekeningen’ gemaakt van wat men sinds enkel decennia met een parapluterm het veld van de hedendaagse dans’ noemt. Het gaat dan om choreografen en performers die zich afzetten tegen zowel het ballet en de historische moderne dans’ als de dansstijlen uit de populaire cultuur, maar verder ook sterk van elkaar verschillen. Enkele daarvan werden besteld door Kunstenpunt en zijn ook online beschikbaar. Dansgezelschappen en centra of speelplekken publiceren vaak eerder subjectieve, maar soms ook ernstig onderzochte terugblikken naar aanleiding van jubilea. Werk van danscritici vind je gebundeld op bijvoorbeeld SARMA, Corpus Toneelkritiek Interbellum of op de websites van tijdschriften als Etcetera. Onder meer Rudi Laermans en Pascal Gielen schreven uitgebreidere, theoretisch onderbouwde analyses van de mechanismen en de esthetica die het Vlaamse hedendaagsedansveld hebben gevormd en invloedrijk gemaakt.

Meerdere onderzoekers schreven boeiende teksten over strategieën waarmee hedendaagse choreografen op originele en vaak heel conceptuele manieren verwijzingen naar dansgeschiedenis of repertoire in hun voorstellingen verwerkten. Over meer pragmatische strategieën om te garanderen dat ook op lange termijn zinvolle sporen van dansactiviteiten bewaard blijven, vloeide aan de Vlaamse universiteiten tot voor kort heel wat minder inkt. Het themanummer Getuigen van het dansverleden: de archivering van dans in Vlaanderen van Documenta. Tijdschrift voor theater bracht daar verandering in. Het reflecteert zowel over het gewenste danserfgoedbeleid als over het nut van onderzoek naar episodes uit de Vlaamse dansgeschiedenis.